Çeviri Dersleri-9: Modallar & Modal Cümleleri-2

Bir önceki dersimizde modal cümleleri konusuna giriş yapmıştık. Bu derste ise, İngilizcede modal cümleleri konusuna kaldığımız yerden devam ediyoruz. Modal cümleleri ve bunların nasıl çevrileceğini bilmek oldukça önemlidir. Dolayısıyla bu konuyu iyi öğrenmek, çeviri yapmak isteyenlere önemli kolaylıklar sağlayacaktır. 

İngilizcede Modallar ve Modal Cümleleri

İngilizcede Modallar yardımcı fiil olarak kullanılırlar ve bulundukları cümlelere olasılık, zorunluluk, tavsiye, bir konu hakkında tahminde bulunma ya da sonuç çıkartma gibi anlamlar kazandırırlar.

Burada modaların tek tek neler olduklarına değinmek yerine cümleye kattıkları anlamlara göre gruplandırılarak izah edilmesi çeviri açısından daha uygun olacaktır.

Yetenek Belirten Cümlelerin Çevirisi

Bir öznenin bir şeyi yapabildiğini ya da yapamadığını ifade edebilmek için “Can”, “Could” ya da “Be able to” yapıları kullanılır.

“Can” ile oluşturulan cümleler genel anlamda şimdiki zamanı, “Could” ile oluşturulan cümleler geçmiş zamanı belirtir.

“Be able to” ise hem geçmiş, hem şimdiki zamanda hem de gelecek zamanda gerçekleşen yetenekleri vurgulamak için kullanılır. Ayrıca “Perfect” cümle yapısında da görülebilirler.

Kullanıldıkları cümlelerde şimdiki zaman için; yapabilirim, yapabilirsin, yapabilir, yapabiliriz, yapabilirsiniz, yapabilirler şeklinde Türkçe’ye çevrilirler.

Geçmiş zaman için yapabilirdim-yapabiliyordum, gelecek zaman için ise yapabileceğim-yapabilir olacağım şeklinde çeviri yapılır. 

Perfect kullanımında ise yapabiliyorum, yapabiliyorsun, yapabiliyor şeklinde Türkçeye geçirilebilirler. Aşağıdaki örnekleri inceleyelim:

Tavsiyede Bulunma İçeren Modal Cümleleri

İngilizcede birine ya da birilerine tavsiyede bulunmak ya da nasihat etmek için “Should” ve “Ought to” yapılarından faydalanılır.

Bu ikisi, hiçbir farklılık olmaksızın birbirlerinin yerlerine kullanılabilirler. Örneklere göz atalım:

“Should” ve “Ought to” yapıları geçmiş zamanda “Should have” ve “Ought to have” şeklinde fiillerin üçüncü haliyle birlikte kullanılır.

Fakat burada çeviri açısından çıkan anlam, tavsiyeden ziyade “keşke şöyle olsaydı” ya da “keşke şöyle olmasaydı” şeklinde geçmişte kalan olayların cümleyi kuran kişi açısından yanlışlığının ifade edilmesidir. Örnekleri inceleyelim:

“Used to”, “Be used to”, “Become used to” ve “Get used to”

Geçmişte yapılmış olan fakat şu anda yapılmayan işlerin anlatılmasında “Used to” kullanılır. Çevirilerinde yapardım, yapardın, yapardı, yapardık, yapardınız ve yaparlardı şeklinde Türkçe’ye aktarılırlar. 

Benzer şekilde, “Used to” yerine “Would” kullanılarak da çevirilerde aynı anlam karşılanabilir. Aşağıdaki tabloyu inceleyelim.

İngilizcede alışkanlıkları belirtmek için geçmiş, şimdiki ve gelecek zamanlar için “Be used to”, “Become used to” veya “Get used to” kullanılır.

Eğer kendilerinden sonra fiil gelirse “-ing” almış hali kullanılır. Örnekleri inceleyelim: