Çeviri Dersleri-8: Modallar & Modal Cümleleri-1
Bu dersle birlikte İngilizcede modallar konusuna giriş yapıyoruz. Birden fazla türü olan modallar, İngilizcede çok sayıda kullanım alanı bulmakta ve bir çok cümle modallar kullanılarak oluşturulmaktadır. İlk dersimizde bahsettiğimiz çeviri tekniklerinin yanı sıra modalların genel özelliklerini bilmek çeviri açısından oldukça önemlidir.
İngilizcede Modallar
İngilizcede Modallar yardımcı fiil olarak kullanılırlar ve bulundukları cümlelere olasılık, zorunluluk, tavsiye, bir konu hakkında tahminde bulunma ya da sonuç çıkartma gibi anlamlar kazandırırlar.
Burada modaların tek tek neler olduklarına değinmek yerine cümleye kattıkları anlamlara göre gruplandırılarak izah edilmesi çeviri açısından daha uygun olacaktır.
Olasılık Belirten Cümlelerin Çevirisi
Modallar ve Olumlu Cümlelerde Kullanımları
İngilizce’de olasılık belirtmek için “May”, “Might”, “Could” kullanılır.
İhtimal oranı daha yüksek durumlarda “Could”, daha az olan durumlarda ise “May” kullanılır. “Might” ile oluşturulan cümlelerde ihtimal oranı en azdır.
Burada dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta, bu üç modal’ın olumlu, olumsuz ve soru cümlelerinde verecekleri anlamın çeviriler açısından farklılık oluşturmasıdır. Örnekleri inceleyelim:
İNGİLİZCE | TÜRKÇE |
He could be upstairs | Üst katta olabilir |
He may be upstairs | Üst katta olabilir |
He might be upstairs | Üst katta olabilir |
Tablodaki cümlelerin ilkinde üst katta olma ihtimali daha fazla, ikincisinde daha az, üçüncüsünde en azdır.
“Could”, “May” ve “Might” ile kurulan cümleler fiillerle birlikte de kullanılabilirler. Bu kullanımda anlam, yukarıdaki örneklerde olduğu gibidir.
İNGİLİZCE | TÜRKÇE |
They could play football here | Burada futbol oynayabilirler. (Belki burada oynayacaklar) |
They may play football here | Burada futbol oynayabilirler. (Belki burada oynayacaklar) |
They might play football here | Burada futbol oynayabilirler. (Belki burada oynayacaklar) |
“Could”, “May” ve “Might” ile kurulan cümleler “ing” eki alan fiillerle de kullanılabilirler. Bu kullanımda da anlam, yukarıdaki örneklerde olduğu gibidir.
İNGİLİZCE | TÜRKÇE |
The baby could be sleeping at the moment | Bebek şu anda uyuyor olabilir |
The baby may be sleeping at the moment | Bebek şu anda uyuyor olabilir |
The baby might be sleeping at the moment | Bebek şu anda uyuyor olabilir |
Eğer belirtilmek istenen ihtimaller geçmiş zamana ait ise “could have”, “may have” ve “might have” yapılarına fiillerin üçüncü hali eklenerek modal cümleleri oluşturulur.
İNGİLİZCE | TÜRKÇE |
He could have watched TV last night | Dün akşam televizyon izlemiş olabilir |
He may have watched TV last night | Dün akşam televizyon izlemiş olabilir |
He might have watched TV last night | Dün akşam televizyon izlemiş olabilir |
Modallar ve Soru Cümlelerinde Kullanımları
Modal ile başlayan soru cümlelerinde olasılık belirtebilmek için sadece “Could” ve “Might” kullanılır.
Eğer cümleye “May” ile başlanırsa izin istemek anlamı çıkar.
Aşağıdaki örneklere göz atalım:
İNGİLİZCE | TÜRKÇE |
Could my mother be in the kitchen? | Annem mutfakta olabilir mi? |
Might my mother be in the kitchen? | Annem mutfakta olabilir mi? |
May I come in? | İçeri girebilir miyim? |
Geçmiş zamanda da, yine önceki örneklerde olduğu gibi, soru cümleleri “May” ile başlayamaz.
Bu durumda sadece “Could” ve “Might” kullanılabilir. Örnekleri inceleyelim:
İNGİLİZCE | TÜRKÇE |
Could she have made a birthday cake for me? | Benim için doğum günü pastası yapmış olabilir mi? |
Might she have made a birthday cake for me? | Benim için doğum günü pastası yapmış olabilir mi? |
Olumsuz Cümlelerde Kullanımları
Olumsuz cümlelerde bir ihtimali belirtmek için “May” ve “Might” kullanılır.
“Could” kullanıldığında ise ihtimal dahilinde olmayan durumlar vurgulanır.
İNGİLİZCE | TÜRKÇE |
He may not be rich | O zengin olmayabilir. (Zengin bir kişi olmama olasılığı var.) |
He might not be rich | O zengin olmayabilir. (Zengin bir kişi olmama olasılığı var.) |
He could not be rich | O zengin bir kişi olamaz |
Aynı şekilde, geçmiş zamanda olumsuz cümlelerde ihtimal dahilinde olan olayları anlatmak için “May have” ve “Might have” den sonra getirilen fiilin üçüncü halinden yararlanılır. “Could” kullanıldığı zaman ihtimal verilmeyen durumlar belirtilir.
İNGİLİZCE | TÜRKÇE |
They may not have prepared for the examination. | Sınava hazırlanmamış olabilirler. (Belki sınava hazırlanmamışlardır) |
They might not have prepared for the examination | Sınava hazırlanmamış olabilirler. (Belki sınava hazırlanmamışlardır) |
They could not have prepared for the examination | Sınava hazırlanmış olamazlar |
Olasılık Bildiren Cümlelerde “Can” Kullanımı
İngilizcede olasılık belirtmek için zaman zaman “Can” de kullanılabilir.
Yalnız “Can” ile kurulan cümleler biraz daha farklıdır ve daha önce gerçekleşmiş bir durumun tekrar olabileceği ihtimalini belirtirler. Örneğin:
İNGİLİZCE | TÜRKÇE |
This forest can be very dangerous | Bu orman çok tehlikeli olabilir |
Burada ormana bakıp görünüşte çok tehlikeli olabileceği vurgulanmamaktadır. Böyle olsaydı “Could”, “May” ya da “Might” kullanılabilirdi.
Bu cümlede anlatılmak istenen, ormanda daha önceden ortaya çıkan tehlikeli durumların varlığı ve bunların yeniden ortaya çıkabilme ihtimalidir.
Örneğin ormanda kaybolma olasılığının olması, tehlikeli hayvanlarla karşılaşma olasılığının olması gibi.