Ders-10: İtalyanca Sıfatlar

İnternetten ücretsiz İtalyanca öğrenmek amacıyla oluşturduğumuz sitemizde derslerimize kaldığımız yerden devam ediyoruz. İtalyanca kursu niteliğinde olan derslerimizi takip ettiğinizde, İtalyanca-Türkçe çeviri, gramer, sözlük çalışması, konuşma pratikleri, kelimeler, cümleler ve şarkılar gibi dil eğitimi açısından önemli olan konuları öğrenebileceksiniz. Ayrıca kendi kendine İtalyanca öğrenmek zor mu?, İtalyanca öğrenmeye nereden başlanmalı?  ya da İtalyancayı nasıl öğrenebilirim? gibi sorularınıza yanıt bulabileceksiniz. İtalyanca kitap ve eğitim seti tadında hazırladığımız İtalyanca dersleri sitemize tekrar hoş geldiniz.

Dersin İçeriği

Bu dersi bitirdiğinizde İtalyanca’da sıfatların genel özelliklerini, nasıl kullanıldıklarını ve belli başlı sıfatların hangileri olduğunu öğreneceksiniz. Bu dersin devamında işaret sıfatları ve iyelik sıfatları gibi özellik gösteren sıfatlar konularına değinilecektir. Bir önceki derste gösterilen artikeller konusunun iyi öğrenilmesi, bu konunun öğrenilmesini kolaylaştıracaktır. Eğer o konuda eksiğiniz varsa Ders 9‘u tekrar etmenizi öneririz.

İtalyanca’da Sıfatların Kullanımları

İtalyanca’da sıfatlar, isimlerin artiklellerine, cinsiyetlerine ve sayılarına uygun olarak kullanılmak zorundadırlar. Daha açık bir ifadeyle, sıfatların nasıl kullanılacağı, birlikte kullanıldıkları isimlere göre değişiklik göstermektedir. İtalyanca sıfatlar iki gruba ayrılmaktadır. İlk gruptakilere “o” bitimli sıfatlar, ikinci gruptakilere ise “e” bitimli sıfatlar denilmektedir. Gelin şimdi bunların nasıl kullanıldıklarını ayrıntılı bir şekilde inceleyelim.

İtalyanca “o” Bitimli Sıfatlar ve Genel Özellikleri

Bu sıfatların son harfleri, birlikte kullanıldıkları isimlerin cinsiyet ve sayısına göre değişiklik gösterir. Örneğin “küçük” anlamına gelen “piccolo” sıfatı erkek tekil bir isimle kullanıldığında “piccolo” olarak kalır. Erkek ve çoğul bir isimle kullanıldığı zaman ise “piccoli” haline dönüşür. Benzer şekilde dişi ve tekil bir isimle kullanılırken “piccola”, dişi ve çoğul bir isimle kullanıldığı takdirde “piccole” şeklinde ifade edilir. Bunlara “o” bitimli denmesinin bir sebebi, sözlükte arandığında sadece “o” bitimli hallerinin bulunmasıyla ilgilidir. Örneğin “küçük” sıfatını bir sözlükte arattığınızda karşınıza “piccolo” kelimesi çıkar. Diğer kullanımlarını pek göremeyiz. 

Sıfatların Erkek Karakterli İsimlerle Kullanımı

Önceki derslerden hatırlanacağı gibi genel kural, erkek cinsiyetli tekil isimlerin “o” veya “e” harfleriyle, çoğul hallerinin ise “i” harfiyle bittiği şeklindeydi. İsimlerin artikelleri de isimler çoğullaştırılırken değişmekteydi. “o” bitimli sıfatlar da bu değişimlerden etkilenirler. Aşağıdaki tabloya göz atalım:

Tabloyu kısaca özetleyecek olursak;

“Palazzo”, bina anlamına gelmektedir ve önceki dersten hatırlayacağımız gibi “il” artikelini almaktadır. Diğer bir deyişle “il palazzo” bina demektir. Bu ismi çoğul yaparken, “il” artikeli “i” ye, ismin son harfi olan “o” harfi ise “i” harfine dönüşmekteydi. Dolayısıyla “binalar” demek istediğimizde “i palazzi” deriz.

“Yüksek bina” demek isterken, “yüksek” anlamına gelen “alto” sıfatı kullanılır. Burada görüldüğü gibi sıfatın son harfi de yine “o” harfidir. “Yüksek binalar” derken “palazzo” kelimesi “palazzi” haline dönüşürken bu değişime sıfat da uymalıdır. Yani onun da son harfi “o” harfinden “i” harfine dönüşmelidir.

Bildiğimiz gibi bazı erkek cinsiyetli tekil isimler “e” harfi ile bitmekteydi. Mesela erkek öğrenci anlamına gelen “studente” örneğinde olduğu gibi. Bu tür isimler de sıfatlarla kullanılırken sıfatın yine “o” bitimli hali kullanılır. Yani sonu “e” harfi yapılmaz. Çoğul yapılırken de yine aynı kural işletilir ve sıfatın son harfi isimle birlikte değişerek “i” harfi olur.

Sıfatların Dişi Karakterli İsimlerle Kullanımı

Sıfatları dişi cinsiyetli isimlerle kullanırken de bazı kurallara uymak zorundayız. Genel kural olarak, dişi ve tekil bir isimle kullanılan sıfatların sonu “a” veya “e” harfleriyle, çoğul isimlerle kullanılan sıfatların sonu ise “e” veya “i” harfleriyle bitmektedir. Aşağıdaki tabloda bununla ilgili örneklere yer verilmiştir:

Tabloyu kısaca özetleyecek olursak;

Dişi cinsiyetli tekil isimlerin bir kısmı “a” harfi, bir kısmı ise “e” harfiyle bitmekteydi. Bunlar çoğul yapılırken “a” bitimlilerin son harfi “e” harfine, “e” bitimlilerin son harfi ise “i” harfine dönüştürülüyordu.

Sıfatları dişi cinsiyetli isimlerle kullanırken tekil halde sonları “a” harfiyle biter. İsmin son harfinin “a” ya da “e” olması bu durumu değiştirmez. Yukarıdaki tabloyu incelediğimizde bunu görürüz. Mesela “la finesta aperta” ve “la lezione noiosa” örneklerinde olduğu gibi. Sıfatların çoğul isimlerle kullanımlarında ise son harfler “e” harfine dönüştürülür.

İtalyanca “e” Bitimli Sıfatlar ve Genel Özellikleri

İtalyanca’da “e” bitimli sıfatlar ismin cinsiyetine göre değişim göstermezler, sadece sayısına göre farklılık gösterirler. Daha açık bir ifadeyle, birlikte kullanıldıkları isim tekil ise son harfleri daima “e” olarak kalır. Yani, dişi veya erkek tekil herhangi bir isimle kullanımlarında hep “e” harfiyle biterler. Çoğul bir isimle kullanılmaları durumunda son harfleri “i” harfine dönüştürülür. Dolayısıyla dört farklı kullanımı olan “o” bitimli isimlerin aksine sadece iki türlü kullanıma sahiptirler.

Örnek vermek gerekirse “difficile” sıfatı Türkçe’de “zor” anlamına gelmektedir. “Ödev” anlamına gelen ve erkek karakterli bir kelime olan “compito” kelimesiyle kullanımı, “compito difficile” şeklindedir. Benzer şekilde “intelligente” sıfatı Türkçe’de “zeki” veya “akıllı” anlamına gelmektedir. “donna intelligente” dediğimizde dişi karakterli bir isim kullanarak “akıllı kadın” demiş oluruz.

“e” bitimli sıfatlar çoğul yapılırken son harfleri “i” harfine çevrilir. İsmin dişi veya erkek olmasının bir önemi bulunmamaktadır. Yukarıdaki örneklerden yola çıkarsak, “zor ödevler”, “compiti difficili” ve “akıllı kadınlar” ise “donne intelligenti” şeklinde ifade edilebilir. Gördüğünüz gibi, sıfatları çoğul hale getirirken isimleri de çoğul yapmayı unutmamak gerekmektedir. Aşağıdaki tabloda, bu konu ile ilgili daha fazla örnek bulunmaktadır.

İtalyanca’da Yaygın Kullanılan Sıfatlar

İtalyanca’da çok fazla sıfat bulunmaktadır ve bunların tümüne burada yer vermek olanaksızdır. Bu kapsamda aşağıda özellikle günlük hayatta daha çok kullanılan sıfatlar seçilerek listelenmiştir. Bu sıfatları öğrendiğiniz takdirde, özellikle günlük konuşmalara yönelik olarak kelime haznenizde önemli artışlar sağlamış olacaksınız.