Ders-12: İtalyanca Mülkiyet & İyelik Sıfatları

Dersin İçeriği

Bu dersi bitirdiğinizde, İtalyanca mülkiyet sıfatlarının ya da diğer bir deyişle iyelik sıfatlarının nasıl kullanıldığını öğreneceksiniz. Mülkiyet ya da iyelik sıfatları, kullanım bakımından Türkçe’ye göre bir takım farklılıklar sergilemektedir. O açıdan, konuyu bitirdiğinizde bir kere daha tekrar etmeniz önerilir. Eğer, kelimelerin nasıl telaffuz edileceği konusunda tereddütleriniz varsa lütfen Ders-1 ve Ders-2‘yi tekrar ediniz. 

Mülkiyet & İyelik Sıfatlarının Kullanım Özellikleri

Mülkiyet sıfatları; “Benim”, “Senin”, “Onun”, “Bizim”, “Sizin” ve “Onların” ifadelerinden oluşan bir sıfat türüdür. Ardından gelen ismin kime ait olduğunu belirler. Bu sıfatların Türkçe’de kullanımı kolaydır ve ayrıntılı kurallara tabi değildir. Örneğin bir evin kime ait olduğu belirtilmek isteniyorsa, önünde doğrudan iyelik sıfatı getirilerek istenilen mesaj verilir. Eğer ev bana aitse “benim evim”, araba bana aitse, “benim arabam” ya da kitap bana aitse “benim kitabım” deriz. Benzer şekilde eğer ardından gelen isim çoğulsa bile mülkiyet sıfatı değişmez. “Benim evlerim”, “benim arabalarım” ya da “benim kitaplarım” gibi.

Bu kural, diğer şahıslar için de benzer şekilde kullanılır. Örneğin, “senin evin”, “senin kitapların”, “onların arabası”, “sizin eviniz” gibi. Dolayısıyla, Türkçe’de “benim”, “senin”, “onun”, “bizim”, “sizin” ve “onların” sıfatları, ardından gelen isme göre hiçbir değişim göstermezler.

İtalyanca’da iyelik sıfatlarının kullanımı Türkçe’ye göre çok farklıdır. Bu sıfatlar, ardından gelen ismin cinsiyetine veya sayısına göre farklı şekillerde kullanılırlar. Örneğin “benim kitabım” ile “benim kitaplarım” derken kullandığımız “benim” sıfatı birbirinden farklıdır. Bu konu ilk başta biraz karışık görünse de mantığını anladıktan sonra kolaylıkla öğrenilebilmektedir.

Aşağıdaki tabloda mülkiyet sıfatlarının kullanımıyla ilgili tüm kurallar gösterilmiştir. Ardından, konunun daha iyi öğrenilmesine yönelik olarak örnekler verilecektir.

Tablonun Açıklaması

Yukarıdaki tabloda gösterilen mülkiyet sıfatlarını kullanırken temel kural; sıfatın ardından gelen ismin cinsiyet ve sayısının hangisi olduğudur. Daha açık bir ifadeyle tablodaki hangi sıfatı seçmemiz gerekliliği ardından kullanılan ismin dişi ya da erkek olmasına veya tekil ya da çoğul olmasına bağlıdır. Dolayısıyla, konuşan kişinin bayan ya da erkek olmasından bağımsızdır. Şimdi bunu örneklerle açıklayalım:

a) Diyelim ki, konuşan kişi kendi kitabından bahsetsin yani “benim kitabım” demek istesin. İtalyanca’da “kitap” kelimesi olan “libro” erkek karakterli ve tekil bir isim olduğu için “benim kitabım” derken “il mio libro” ifadesi kullanır. Konuşan kişi ister bayan, isterse erkek olsun bu değişmez.

b) Eğer konuşan kişi, “benim kitaplarım” demek isterse, “kitaplar” çoğul bir ifade olduğu için “i miei libri” olarak söylemek durumundadır. 

c) Konuşan kişi kendi evinden bahsederken, “la mia casa” ifadesini kullanır çünkü “casa” dişi karakterli tekil bir isimdir.

d) Diyelim ki konuşan kişinin iki veya daha fazla evi olsun. Bu durumda “benim evlerim” demek isteyecektir. “Evler” ifadesi dişi karakterli ve çoğul bir yapıda olduğu için bunun karşılığı “le mie case” olacaktır.

e) Eğer konuşan kişi kendisinden değil de karşısındaki kişiden bahsediyorsa, “senin kitabın” derken “il tuo libro”, “senin kitapların” derken “i tuoi libri”, “senin evi” derken “la tua casa” ve “senin evlerin” derken “le tue case” ifadelerini kullanır.

f ) Bu kuralları diğer şahıslar için kullandığımızda da benzer durumlar ortaya çıkar. Örnek vermek gerekirse, “onun kitabı”, “il suo libro”; “bizim evimiz”, “la nostra casa”; “sizin kitabınız”, “il vostro libro” ve “onların evleri”, “le loro case” şeklindedir.

Aşağıdaki tabloda mülkiyet sıfatlarının nasıl kullanıldığı ile ilgili daha ayrıntılı örnekler yer almaktadır:

Tablonun Açıklaması

Türkçe’de gerek karşımızda bulunan birisine nezaket şekli olarak “siz” diye hitap ederken, gerekse karşımızda bulunan birden fazla kişiye “siz” diye hitap ederken, ikinci çoğul kişiyi kullanırız. Örneğin yeni tanıştığımız birisine halini hatırını sorarken “Nasılsınız?” deriz. Benzer şekilde bir öğretmen sınıfa girdiğinde karşısındaki öğrenci grubuna “Nasılsınız?” der.

Bu konu İtalyanca’da biraz farklıdır. Nezaket anlamında karşımızda konuştuğumuz kişiye “siz” derken üçüncü tekilde hitapta bulunuruz ve gerek fiil çekimleri, gerekse mülkiyet sıfatı kullanımı gibi hususlar hep üçüncü şahsa göre yapılır. Fiil çekimlerini ilerleyen derslerde ayrıntılı bir biçimde ele alacağımız için burada üzerinde durmayacağız fakat konumuz iyelik sıfatları olduğu için yukarıdaki tablodaki bir duruma dikkatinizi çekmek gerekmektedir.

Tabloda “il suo quaderno” derken iki şey anlaşılmaktadır. Bunlardan ilki, yanımızda olan ve kibarca konuşmamız gereken birine “sizin defteriniz” dememizdir. İşte burada, bir üst paragrafta anlatılan durum devreye girer ve üçüncü tekilde çekimleme yaparız. Diğeri ise yanımızda olmayan birisinden “o” diye bahsederken söylediğimiz “onun defteri” ifadesidir. Bu konu ilk başta biraz karışık görülse de alıştırma yaptıkça kolaylıkla öğrenilmektedir.

Karşımızda olan birden fazla kişiye “siz” diye hitap ederken kullanılan yapılar ise hem Türkçe’de, hem de İtalyanca’da benzerdir.

Mülkiyet & İyelik Sıfatlarının Kullanım İstisnaları

Gördüğünüz gibi mülkiyet sıfatları önlerinde artikellerle birlikte kullanılmaktadır. Bu iyelik sıfatlarının genel kullanılmasıyla ilgili genel kuralıdır. Bununla birlikte, anne, baba, kardeş, karı, koca, amca, dayı, teyze, hala, büyük baba, büyük anne gibi yakın akrabalardan tekil halde bahsedilirken artikel kullanılmaz. Tekil halde sadece “loro” mülkiyet sıfatıyla birlikte artikel kullanılır. Yakın akrabalarla ilgili çoğul kullanımlarda ise her durumda artikel kullanılır. Şimdi bunu örneklerle açıklayalım:

Tablonun Açıklaması

Tabloda görüldüğü gibi “loro” yani “onların” sıfatı hariç tekil kullanımlarda artikel kullanılmamıştır. Çoğul kullanımların tümünde artikel bulunmaktadır.